Hak asai manusia dalam Perlembagaan Malaysia

Hak-hak asasi di Malaysia terkandung di dalam sembilan peruntukan di bawah
Bahagian 2 Perlembagaan Persekutuan di bawah tajuk Kebebasan Asasi. Ia bermula
dengan Perkara 5 yang mengkanunkan apa yang dipanggil kebebasan diri dan
berakhir dengan Perkara 13 yang melindungi hak terhadap harta.

Hak Asasi DaIam Perlembagaan Malaysia: Ruang Lingkup dan Masalahnya
Satu aHran yang jelas dalam tiap-tiap peruntukan di bawah Bahagian 2 itu ialah
betapa hak-hak tersebut tidak bersifat mutIak. Semua peruntukan-peruntukan itu
tertakluk kepada sekatan yang dikenakan melalui undang-undang yang diluluskan
oleh Parlimen. Apa yang menjadi masalah di sini ialah tafsiran kepada ungkapan
'undang-undang' itu sendiri. Seperti yang akan dipaparkan kemudian, apa yang
dikatakan sebagai undang-undang itu dibataskan kepada apa sahaja undang-undang,
bagaimana zalim dan tidak munasabah sekalipun, yang diluluskan oleh Parlimen.
Kesan negatif pendekatan atau tafsiran yang sedemikian ialah betapa pedembagaan
- meskipun ia adalah undang-undang tertinggi negara
- pada hakikatnya tidak lagi
menjadi rujukan asas kepada hak-hak yang dikatakan sebagai kebebasan asasi itu.
Sebaliknya hak-hak asasi itu pada praktiknya merujuk kepada kehendak Parlimen
serta tafsiran mahkamah.

Masalah-masalah ini sebenamya adalah sesuatu yang tidak dapat dipisahkan
daripada dokumen dan kerangka pedembagaan itu sendiri. Sewaktu membuat syor
mengenai peruntukan-peruntukan berkenaan, Suruhanjaya Reid5 tidak berasa perlu
untuk mewujudkan sebuah bab lengkap mengenai hak-hak asasi. Peruntukan
mengenai hak-hak asasi itu hanya dimasukkan setelah beberapa memorandum yang
membimbangi mas a depan hak-hak asasi di negara ini dikemukakan kepada
Suruhanjaya. Meskipun peruntukan berkenaan dimasukkan, Suruhanjaya tetap
berpendapat bahawa kedudukan hak-hak asasi di Tanah Melayu pada waktu itu
telah berakar dan kukuh. Jika kita melihat perkembangan selepas merdeka,
keyakinan Suruhanjaya itu memang jelas jauh meleset. Pihak berkuasa, yang sering
mendakwa bahawa hak-hak asasi tidak penting berbanding dengan apa yang mereka
dakwa hak ke atas pembangunan, umumnya tidak begitu komited dengan
pelaksanaan hak-hak berkenaan. Ini sukar dinafikan apabila kita melihat kewujudan
undang-undang yang implikasinya menindas atau menafikan peruntukan-peruntukan
hak-hak asasi yang terkandung di dalam pedembagaan.

Salah satu kelemahan yang sering disuarakan berhubung dengan masalah hakhak
asasi di Malaysia ialah betapa perlembagaan kita tidak cukup lengkap.
Pedembagaan kita dikatakan tidak serba merangkum. Antara yang disebut dalam
konteks ini termasuklah apa yang dipanggil sebagai larangan terhadap penderaan,
hak untuk hidup dalam persekitaran yang tidak dicemari dan seumpamanya Selain
itu Bahagian 2 juga dianggap tidak sempurna kerana ia tidak melindungi
peruntukan-peruntukan berkenaan daripada dipinda atau dikurangi kepentingannya
oleh Parlimen. Pendapat-pendapat ini tidak seratus peratus salah. Bagaimanapun ada
contoh-contoh negara yang pedembagaan mereka tidak begitu 'sempurna' atau
'lengkap' tetapi pelaksanaan hak-hak asasi tidak menjadi isu besar. Sesetengah
negara tertentu, seperti United Kingdom, malah tidak mempunyai pedembagaan
bertulis pun. Ini bermakna bahawa meskipun perlembagaan bertulis yang
55
]umal Syariah, 10:1 [2002153-70
mengkanunkan peruntukan-peruntukan hak asasi itu penting tetapi yang lebih
kritikal dalam menjamin perlindungan dan pelaksanaan hak-hak asasi ialah sikap
dan komitmen pihak berkuasa.

Sikap dan komitmen pihak berkuasa ini - Parlimen, polis dan seumpamanya -
penting kerana keputusan dan tindakan mereka memberi kesan langsung kepada
rakyat biasa. Dari keputusan ke atas permohonan mengadakan rapat umum
hinggalah kepada kuasa untuk mengambilalih tanah, kesemuanya memberi kesan
langsung kepada hak-hak rakyat, baik sebagai individu mahupun masyarakat.

Rujukan:
Abdul Aziz Bari, "Kebebasan Asasi dalam Perlembagaan Persekutuan - Aspek-aspek yang
relevan buat Gerakan Islam di Malaysia" kertas yang dibaca pada Konvensyen
Gerakan Islam Agenda 2000, Persatuan Ulama Malaysia, 16-7 Oktober 1999.